Persoon: Ik
“Misschien moet je jezelf eerst tegenkomen
voordat je het kunt zijn” – Loesje
Dit hoofdstuk in het kort
Klik hier voor de korte versie
Het is een veelgehoorde opmerking dat studenten “al genoeg met zichzelf bezig zijn,” en mogelijk herken je dit ook. Vanuit het perspectief van een docent is deze zelfgerichtheid vaak een logisch onderdeel van de ontwikkelingsfase waarin studenten zich bevinden, omdat zij bezig zijn met het vormen van hun identiteit en hun positie in de wereld. Tegelijkertijd weerspiegelt dit gedrag mogelijk ook de huidige tijdgeest. Volgens de Inner Development Goals (IDG’s) begint structurele verandering extern met een proces van interne groei. Deze innerlijke ontwikkeling start bij de relatie die men heeft met zichzelf. Voor het realiseren van een duurzame impact op de samenleving is het daarom van belang dat studenten juist méér, maar dan wel op de juiste wijze, met hun persoonlijke ontwikkeling bezig zijn.
Hierbij speelt het concept van het innerlijk kompas een centrale rol. Dit kompas helpt studenten om hun waarden en doelen helder te formuleren en hun acties hierop af te stemmen. Dit gaat verder dan enkel persoonlijke groei; het richt zich op het realiseren van een bredere maatschappelijke bijdrage. Studenten ontwikkelen hun intrinsieke motivatie en leren deze effectief in te zetten in zowel hun persoonlijke als professionele leven, met oog voor het welzijn van zowel henzelf als de samenleving.
Daarnaast is het essentieel dat studenten een houding van openheid en nieuwsgierigheid ontwikkelen. Deze eigenschappen stellen hen in staat om zich te blijven ontwikkelen en nieuwe perspectieven te omarmen. In een dynamische en snel veranderende wereld is flexibiliteit en bereidheid tot verandering cruciaal voor zowel persoonlijke als professionele vooruitgang. Dit draagt bij aan hun vermogen om te innoveren en effectief om te gaan met verandering in verschillende contexten.
Een ander belangrijk aspect is zelfbewustzijn. Door middel van zelfreflectie leren studenten hun eigen gedrag, gedachten en emoties beter te begrijpen en analyseren. Dit stelt hen in staat om hun sterke en zwakke punten te identificeren en hier strategisch mee om te gaan, wat hun effectiviteit vergroot bij het bereiken van hun doelen. Zelfbewustzijn is daarmee een sleutelcomponent voor het verbeteren van hun persoonlijke leiderschapskwaliteiten en besluitvorming.
Tot slot is aanwezigheid (presence) een kritieke vaardigheid. Dit verwijst naar het vermogen om volledig in het moment te zijn en zich bewust te zijn van de omgeving zonder vooroordelen. Deze vorm van aanwezigheid stelt studenten in staat om optimaal te presteren, kansen tijdig te signaleren en effectief te reageren op hun omgeving, wat zowel hun persoonlijke als professionele effectiviteit verhoogt.
Hoewel het lijkt alsof studenten al veel met zichzelf bezig zijn, hebben zij behoefte aan gerichte begeleiding om deze focus productief in te zetten. Als docent speel je een sleutelrol in het ondersteunen van deze ontwikkeling. Door studenten te helpen hun innerlijk kompas te ontwikkelen en hen te begeleiden in het concretiseren van hun waarden, openheid, zelfbewustzijn en aanwezigheid, kun je bijdragen aan het vormen van individuen die niet alleen hun eigen groei bevorderen, maar ook een positieve impact op hun omgeving en de bredere samenleving realiseren.
In dit hoofdstuk bieden we handvatten voor de ‘hoe’ en ‘wat’ van persoonlijke ontwikkeling, met IDG 1 ‘Being’ als inhoudelijke basis, en leggen we uit waarom het verkennen van de eigen identiteit relevant is binnen het economisch domein. Voor inspiratie over leerdoelen, ontwikkeld in samenwerking met hbo-professionals, verwijzen we naar het einde van het hoofdstuk.
Direct aan de slag? Bekijk de Transition Makers Toolbox, die per IDG praktische oefeningen biedt. Voor IDG ‘Being’ zijn er specifieke reflectieoefeningen beschikbaar, gericht op zelfbewustzijn en innerlijke groei. De beste inspiratie vind je vaak in je directe omgeving. Binnen het economisch domein zijn er al veel collega’s die hier actief mee bezig zijn; hieronder een kleine selectie.
Agency! programma – Windesheim
Wat
In dit hoofdstuk wordt onderzocht hoe studenten in het hbo onderwijs geholpen kunnen worden om hun persoonlijke waarden en identiteit beter te leren kennen. Het bespreekt het belang van zelfreflectie en intrapersoonlijke vaardigheden, zoals zelfbewustzijn, en hoe deze vaardigheden studenten kunnen ondersteunen bij het ontdekken van hun purpose (levensdoel). Daarnaast legt de tekst uit hoe de Inner Development Goals (IDG’s) als leidraad kunnen dienen om studenten te begeleiden in hun persoonlijke groei en betekenisvolle bijdrage aan de maatschappij.
Waarom
Een benadering op persoonsniveau is van belang omdat studenten die hun eigen waarden en purpose begrijpen, beter in staat zijn om betekenisvolle keuzes te maken in hun persoonlijke en professionele leven. Dit draagt niet alleen bij aan hun welzijn en motivatie, maar bereidt hen ook voor om als change agents een positieve impact te hebben in de samenleving. Door onderwijs te richten op zelfinzicht en purpose, kunnen onderwijsinstellingen bijdragen aan de ontwikkeling van bewuste en betrokken professionals die klaar zijn om maatschappelijke uitdagingen aan te gaan.
Inleiding
Wie ben je? Het is misschien wel de moeilijkste vraag die je iemand kan stellen, zeker wanneer het een jongvolwassene betreft. We doen er ook eigenlijk ons hele leven over om hier een antwoord op te krijgen en weten het dan misschien nog niet precies.
Maar zoals InHolland-docent Edwin van der Sleen het zegt: “Het gaat er niet om dat ze een antwoord hebben, het gaat erom dat ze de vraag gesteld wordt”. En vooral: dat ze daardoor ook leren zichzelf die vraag te stellen.
En dat is van groot belang. De film “Je kunt niet zonder betekenis zijn” van Kees Klomp laat namelijk mooi zien dat je altijd impact hebt, je kúnt niet zonder betekenis zijn. Wat jij doet, doet ertoe. En je doet altijd iets: ook niet-handelen is een daad.
Als je niet zonder betekenis kunt zijn, is de vervolgvraag dus hoe je van betekenis wilt zijn. En daarvoor is het nodig om je eigen waarden te leren kennen. Daarmee kan je je handelen richting geven op een voor jou passende manier.
In dit stuk gaan we in op wat hiervoor nodig is. We verkennen de verschillende aspecten hiervan en gaan in op manieren en handvatten om dit in het onderwijs te kunnen integreren. We nemen daarbij de eerste IDG ‘being’ als uitgangspunt.
We vullen dit vervolgens in op basis van zowel theorie als inzichten en ervaringen uit de hbo praktijk. Aandacht voor dit aspect van de persoonsdimensie is namelijk niet nieuw voor het hbo, het gebeurt al op heel veel plekken. Dit vormt vervolgens de basis voor het tweede en derde deel waarin we ingaan op de verhouding tot anderen en tot de bredere wereld om ons heen. Kiezen hoe je van betekenis wilt zijn doe je namelijk zelf maar niet alleen. Dit gebeurt altijd in relatie tot anderen en de wereld waar je deel van uitmaakt. Niet in de laatste plaats omdat deze omgeving ons helpt én uitdaagt om als een zelf in de wereld te verschijnen (Biesta, 2021).
Intrapersoonlijke vaardigheden
De wetenschap is het erover eens: onderwijs dat succesvol kan bijdragen aan een duurzamere wereld heeft aandacht voor de ‘innerlijke dimensie’, ook wel ‘intrapersoonlijke vaardigheden’ genoemd (Brundiers et al., 2021; Redman and Wiek, 2021). Maar wat zijn het? Intrapersoonlijke vaardigheden is een breed begrip dat verwijst naar het vermogen om eigen emoties, gedachten en gedragingen op te merken en te reguleren (Brundiers et al., 2021; Redman and Wiek, 2021). Voorbeelden van deze vaardigheden die in het onderwijs vaak centraal staan zijn bijvoorbeeld het vermogen om te plannen, zelfdiscipline en het kunnen richten van de aandacht om afleiding te voorkomen.
Intrapersoonlijke vaardigheden spelen dus altijd een rol in het onderwijs. Maar welke vaardigheden je benadrukt of centraal stelt is afhankelijk van waar je aan bij wilt dragen.
Binnen het economisch domein van het hbo is als doel gesteld om change agents op te leiden die bij kunnen dragen aan maatschappelijke transities. Dit vraagt om andere vaardigheden. Dit artikel – dat is geschreven door leidende wetenschappers in dit veld – heeft onderzocht welke intrapersoonlijke vaardigheden change agents nodig hebben. Zij komen tot een 8-tal vaardigheden. In tabel 1 hieronder benoemen we deze en koppelen we ze waar mogelijk aan de IDG’s waarmee ze veel overlap hebben.
| Interpersoonlijke vaardigheden Ayers et. al (2023) p. 1185 | IDG framework |
|---|---|
| Hold complexity | IDG 2 “Complexity awareness” |
| Foster a learner’s mindset | IDG 1 “Openness and learning mindset” |
| Deeply value others | IDG 3 “Appreciation” |
| Let be | IDG 1 “Presence” |
| Show up as one’s full self | IDG 5 “Courage” |
| Regulate and manage the self | IDG 1 “Self awareness” |
| Persist with lightness | IDG 5 “Optimism” |
| Ensure one’s wellbeing | / |
Zoals bovenstaand tabel laat zien komen de meeste vaardigheden die Ayers et. al (2023) benoemen terug in het IDG-framework. De enige vaardigheid die geen weerklank vindt in de IDG’s is het vermogen om het eigen welzijn te kunnen garanderen. Het IDG-framework lijkt meer naar buiten gericht en spreekt vooral over welzijn in relatie tot het grote geheel (ons collectieve welzijn). Toch is voor een duurzame inspanning van change agents ook (juist) aandacht voor het eigen welzijn noodzakelijk. Hierin vult de lijst van Ayers et. al (2023) het IDG-framework dus echt aan.
Studentwelzijn
Voor de rest van dit hoofdstuk gebruiken we de IDG’s als inhoudelijk uitgangspunt. Omdat het aspect van persoonlijk welzijn in dit framework ontbreekt gaan we hier nu eerst los op in.
Studentenwelzijn is een enorm aandachtspunt voor het hoger onderwijs. Dit is ook niet gek gezien de alarmerende cijfers omtrent mentale gezondheid van studenten (Dopmeijer et al., 2023). The Center for Healthy Minds onderschrijft dat studenten hun welzijn kunnen trainen aan de hand van vier dimensies: Awareness, Connection, Insight en Purpose (Dahl et al., 2020). Awareness, connection en insight komen terug in de eerder genoemde vaardigheden en koppelingen met het IDG framework.
Alleen purpose zou een explicietere rol kunnen krijgen omwille van studentenwelzijn.
In de literatuur worden verschillende definities van purpose aangehouden. Wij volgen de definitie van Damon et al. (2003) namelijk dat purpose een persoonlijk betekenisvolle intentie is om iets te bereiken dat een positieve invloed heeft op de wereld. De zelfoverstijgende (prosociale) dimensie is een cruciale component van de werking van purpose en hiermee onderscheidt purpose zich ook van andere concepten zoals meaning (i.e., betekenis of zingeving).
Studenten met purpose zijn tevredener met hun leven en ervaren meer positieve en minder negatieve emoties (Pfund et al., 2020). Ook zijn zij beter in staat om te gaan met tegenslag en door te zetten (Dewitz et al., 2009.; Hill et al., 2016; Lohani et al., 2022). Daarnaast halen studenten met purpose hogere cijfers en zijn ze meer toegewijd aan het behalen van hun diploma (Sharma & Yukhymenko-Lescroart, 2018; Pizzolato et al., 2011).
De redenen ‘waarom’ studenten studeren zijn een vitaal onderdeel van hun purpose. Zo toonde onderzoek aan dat het schrijven over levensdoelen intrinsiek zelfgerichte en intrinsiek zelfoverstijgende motieven om te studeren bij studenten oproept. Dit versterkte het gevoel van purpose en verbeterde de studieprestaties, met name bij laaggemotiveerde studenten (Hudig, 2023).
Over motivatie gesproken: docent en expert op het gebied van purpose-driven education Inge Rozendal (HU) schreef hier dit gratis te downloaden e-book over (alleen via Linkedin toegankelijk). Het e-book heeft als doel studentmotivatie te vergroten en helpt je door de concrete stappen om dit via purpose-driven learning te doen. Het gaat in op de do’s en dont’s, biedt concrete tools voor werkvormen en vragen om met studenten te verkennen. Daarnaast is het ook nog ontwikkeld en getest in het hbo.
Het ‘waarom’ van studeren is een belangrijk onderdeel van de purpose van studenten. Zo heeft onderzoek laten zien het schrijven over levensdoelen zelfoverstijgende redenen om te studeren kan oproepen en de purpose van studenten kan versterken (Hudig, 2023). Purpose kan echter nog explicieter worden bevorderd onder studenten door zelfoverstijgend denken te stimuleren. Daar gaan we in hoofdstuk 3.3. “Ik & de wereld” nader op in. We bespreken daar een concrete oefening om hier met studenten mee aan de slag te gaan.
We zeiden aan het begin van dit hoofdstuk al dat de hoofdstukken van dit onderdeel sterk verbonden zijn en op elkaar voortbouwen. Het begrip purpose laat zien waarom. Hoewel purpose zeer persoonlijk is, is het niet individueel. Het heeft altijd betrekking op iets groters dan de student zelf. En het handelen naar de purpose heeft zowel positieve effecten op het individuele als maatschappelijke welzijn.
De koppeling met de IDG’s (Being)
Op ‘persoonlijk welzijn’ na komen alle intrapersoonlijke vaardigheden die de wetenschap onderscheidt voor het opleiden van change agents terug in het IDG-framework.
De eerste IDG heet ‘being’ en heeft betrekking op de relatie die we als mens met onszelf hebben. De eerste laag van het framework wordt omschreven als:
Het vormgeven van ons innerlijke leven en het ontwikkelen en verdiepen van onze relatie met onze gedachten, gevoelens en lichaam helpen ons aanwezig te zijn, intentioneel en niet-reactief te zijn in complexe situaties.
IDG 1 ‘being’ bestaat uit 5 aspecten die we in de tabel hieronder benoemen en definiëren. Ook geven we per IDG een oefening mee vanuit de Transition Makers Toolbox om hier in het onderwijs mee aan de slag te gaan. De toolbox is ontworpen door wetenschappers van een aantal Nederlandse universiteiten. Meer over de makers vind je hier. Heb je zelf oefeningen ontwikkeld die je zou willen delen en op laten nemen in de toolbox, neem dan contact op via het formulier onderaan de pagina.
De algemene omschrijving van IDG 1 ‘being’ luidt:
Het vormgeven van ons innerlijke leven en het ontwikkelen en verdiepen van onze relatie met onze gedachten, gevoelens en lichaam
helpen ons aanwezig te zijn, intentioneel en niet-reactief te zijn in complexe situaties.
Vervolgens wordt in het IDG framework de term Being gesplitst in vijf onderdelen: Innerlijk kompas, Integriteit en authenticiteit, Openheid en nieuwsgierige mindset, Zelfbewustzijn en
Aanwezigheid of presence. Elk hiervan wordt in de onderstaande tabel verder gedefinieerd, aangevuld met concrete oefeningen en tools en mogelijke leeruitkomsten.
Neem bijvoorbeeld de oefening The Superhero in Me onder het kopje Zelfbewustzijn. In deze oefening verkennen studenten hun sterke punten, zwaktes en uitdagingen door deze om te zetten in een superheld, sidekick en aartsvijand die deze eigenschappen vertegenwoordigen. Dit helpt hen om meer zelfinzicht te krijgen tijdens de rest van hun opleiding. De sessie begint met het verdelen van de studenten in groepjes van drie of vier. Ze definiëren samen hun persoonlijke sterke punten, zwaktes en uitdagingen, waarbij ze elkaar ondersteunen in het verhelderen van deze eigenschappen.
Vervolgens creëren de studenten hun personages: een superheld voor hun sterke punten, een sidekick die hun zwaktes compenseert, en een aartsvijand die hun uitdagingen belichaamt. Na het tekenen en benoemen van hun personages, delen de studenten deze met elkaar en geven ze elkaar feedback. De feedback helpt hen om hun personages aan te passen en zo hun zelfbewustzijn verder te ontwikkelen. Uiteindelijk gebruiken ze hun personages wekelijks als reflectietool om te groeien tijdens de rest van de cursus.
Tabel 2: Concretisering van “Ik”
| Aspecten, definities en oefeningen IDG 1 “Being”(intrapersoonlijke vaardigheden) | |||
| Aspect | Definitie | Oefeningen en tools | Leeruitkomsten |
| Algemeen IDG-toolkit | |||
| Innerlijk kompas | Belang hechten aan waarden en doelen die het welzijn van het grote geheel bevorderen en een sterke verantwoordelijkheid voelen om hier aan bij te dragen. | Oefeningen Poetic motivations Purposeful storytelling Tools De tools onder het kopje “waarden” uit deze toolbox Deze persoonlijke waardentest | De student is in staat zijn innerlijke waarden en intrinsieke motivatie voor verandering te identificeren en tot uitdrukking te brengen. De student is in staat zijn innerlijke waarden en doel te tonen en ernaar te handelen. |
| Integriteit en authenticiteit | Oprecht, eerlijk en integer actie willen en kunnen ondernemen. | Nog niet ontwikkeld. | |
| Openheid en nieuwsgierige mindset | Een nieuwsgierige instelling hebben, bereid zijn je kwetsbaar op te stellen, verandering omarmen om zo door te kunnen groeien. | Oefeningen Exchanging perspectives Intervision on Inner Development Positive Gossiping | De student kan openheid en nieuwsgierigheid tonen door zich kwetsbaar op te stellen. De student kan openheid tonen door zich kwetsbaar op te stellen en de verandering en groei te omarmen die nodig zijn voor persoonlijke ontwikkeling. De student kan openheid tonen en groei omarmen. |
| Zelfbewustzijn | Door middel van zelfreflectie je eigen gedachten, gevoelens en verlangens kunnen beschouwen: een realistisch zelfbeeld hebben en jezelf kunnen reguleren. | Oefeningen The Superhero in Me Body Awareness Guided journaling & seeds | De student kan zelfbewustzijn verwerven door zijn eigen sterke en zwakke punten en uitdagingen te identificeren. De student is in staat om ‘affectieve ervaringen’ tijdens het leren op te merken en erover na te denken. |
| Aanwezigheid / presence | In het hier en nu kunnen zijn en je zonder vooroordelen openstellen voor alle mogelijkheden die zich aandienen. | Oefeningen Inside-out Presence 3-D modelling | De student is in staat om in een staat van open aanwezigheid te verkeren en zich bewust te zijn van zichzelf, terwijl hij actief betrokken is bij zijn omgeving. |
Mag onderwijs wel iets met de persoon doen?
Bepaalde aspecten uit bovenstaande tabel roepen misschien weerstand bij je op, vooral de aspecten die normatiever klinken.
Dat komt vaak omdat normativiteit in het onderwijs gelijkgesteld wordt aan waardenoverdracht of indoctrinatie. Dat kan een invulling zijn maar is zeker niet de enige invulling hiervan. En het is ook geen wenselijke invulling, wat ons betreft. Dat het onderwijs zich bezighoudt met waardeontwikkeling wil namelijk nog niet zeggen dat zij deze waarden ook gaat opleggen. De crux zit hem in hóé er met waardeontwikkeling wordt omgegaan. Dat maakt het verschil.
Wij zien het als een leerproces dat studenten helpt om zichzelf beter te begrijpen en dichter bij hun doelen, drijfveren en purpose te komen (Wamsler, 2022). Hiervoor is het dus van belang dat studenten hun eigen waarden leren kennen. Er zijn verschillende manieren om dit te begeleiden.
Eigen waarden leren kennen.
Het verkennen van de eigen waarden kan op verschillende manieren. Allereerst zijn er directe methoden, zoals deze test. Maar er zijn ook indirectere methoden om studenten te begeleiden in het verkennen van hun waarden. Zo kan je ze vragen een analyse te maken van foto’s op hun telefoon, een betekenisvol objecten van thuis mee te nemen en hierover te vertellen of een tekening te laten maken van hun toekomstdromen.
Expert experience & guidance
Bovenstaande tabellen met de IDG’s en oefeningen uit de Transition Makers Toolbox bieden handvatten om hier in het hbo economieonderwijs mee aan de slag te gaan. Wil je liever praktijkvoorbeelden en ervaringen? Hieronder geven collega’s uit het hbo economieonderwijs aan hoe zij dit in hun onderwijs geïntegreerd hebben.
Jezelf zijn
“Come as you are (now)” – Maike Verhagen
Acceptatie en ontwikkeling gaan hand-in-hand. De eerste taak van de persoonsdimensie van het onderwijs is dan ook om de veiligheid te creëren om precies daar te mogen zijn waar de student nu is. Alleen vanuit die acceptatie kan zij/hij zich verder ontwikkelen. De boodschap is: “je bent al goed zoals je bent én je kunt je nog verder ontwikkelen”. Beide is waar en het verdient dan ook allebei aandacht.
Verhagen legt uit: “Aan de ene kant is er radicale acceptatie en compassie voor waar we nu zijn, zonder ontkenning. Aan de andere kant is er een streven, een verlangen, een visie, een ‘aspirational self’. Door deze beide realiteiten er mogen zijn (het heden en het ideaal), komen we in een creatief spanningsveld terecht waardoor we verder komen.”e stabiliseren.
Jezelf kennen
“Reflecteer op de belemmeringen” – Franceina van Zalk
Bewustzijn over waarden, talenten, overtuigingen an sich, levert nog niet zoveel op. De crux zit ‘m in het uitnodigen tot handelen naar de waarden, overtuigingen en talenten. Over een langere tijd uitgedaagd worden om te handelen naar de waarden en de beoogde doelen na te streven levert heel veel op.
Het gaat ook niet om het bereiken van de doelen, maar de reflectie op de belemmeringen. Daarmee verkrijgt de student meer sturingsvermogen Hier biedt de literatuur van Immunity to Change (Keagan Leahy) fijne handvatten voor..
Best practises
Saxion heeft het EYE model ontwikkeld, waarmee ze hun persoonlijke leerlijn vorm geven.
Windesheim heeft meerdere tools ontwikkeld:
HOME | valuecreators (valuecreators-whc.com)
Het programma genaamd Agency, waarin studenten leren om hun hoofd met hun hart te verbinden en concrete impact te maken.
De Hogeschool Arnhem Nijmegen ontwikkelde deze openbaar toegankelijke toolbox voor de master circulaire economie.
De Hogeschool Rotterdam ontwikkelde deze toolbox, inclusief veel inzichten op het creëren van veilige leeromgevingen.
Lees verder
Leerdoelen, tips & tricks, materialen, contacten
Praktische suggesties en lesvormen
Tools
- Saxion heeft het EYE model ontwikkeld, waarmee ze hun persoonlijke leerlijn vorm geven.
- Windesheim heeft meerdere tools ontwikkeld:
- HOME | valuecreators (valuecreators-whc.com)
- Resiliency Labs – YouTube
- Resiliency Labs (EN).pdf
- Het programma genaamd Agency, waarin studenten leren om hun hoofd met hun hart te verbinden en concrete impact te maken.
- De Hogeschool Arnhem Nijmegen ontwikkelde deze openbaar toegankelijke toolbox voor de master circulaire economie.
- De Hogeschool Rotterdam ontwikkelde deze toolbox, inclusief veel inzichten op het creëren van veilige leeromgevingen.
- 29K mental health app: Deze non-profit app bevat gratis praktische en korte meditaties en andere hulpmiddelen voor mentale gezondheid. 29 K app
- Bericht van Saxion: zij geven studenten die dreigen uit te vallen honours onderwijs en dat loont!
Boeken
- Dit gratis te downloaden e-book over het vergroten van studentmotivatie en de rol van purpose-driven learning hierin: https://www.linkedin.com/posts/ingerozendal_e-book-boosting-student-motivation-activi[…]629604888577-0vp_?utm_source=share&utm_medium=member_desktop
En nog veel meer tips over het toepassen van de persoonsdimensie in het onderwijs vind je op de Tools pagina.
Verder verdiepen?
- Ontmoet collega’s die ook aan de slag willen
- Stel je vragen en ga in gesprek
- Leer samen met anderen nieuwe (manieren voor) economieonderwijs
